رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ایران که همگان بر احاطه و تسلط کافی ایشان بر ادبیات کلاسیک و مدرن و نیز مقوله ی شعر و انواع آن اذعان دارند و از جمله نادرترین رهبران فرهیخته و آشنا با کتاب، فرهنگ و شعر به شمار می روند به گونه ای که گاه دامنه ی اطلاعات به روز ایشان در زمینه ی ادبیات روز و کلاسیک جهان خیلی از مدعیان این عرصه را به تحیر و سکوت واداشته است، در مناسبت های مختلف با عنایت به علاقه و تخصصی که در زمینه ی شعر دارند و خود نیز شاعری توانمند با تخلص «امین» می باشند در حلقه ای بی ریا و ساده، پای شعر خوانی و سخنان این قشر ادبی ـ فرهنگی می نشینند و لحظات دلنشنینی را به وجود می آورند اما نکات و دغدغه هایی نیز در بین بیاناتی که ایشان در انتهای جلسه ی شعر خوانی می فرمایند حاوی نکاتی ناب و قابل تأمل است که می تواند سند راهبردی و دیدگاه و افق گسترده ی جامعه ی ادبی و شعری ما در پیشبرد اهداف و انگیزه هایی باشد که این قشر را همیشه درگیر آن نموده است

شعر ، قریحه ای است شگرف و نعمتی بزرگ که خداوند متعال به افرادی عنایت می فرماید تا در سایه ی این توانمندی و قریحه ی خدادادی انبا بشر را بهره مند و راهنمون به سوی نیکی ها و دوری جستن از بدی ها نمایند.اگر قائل به این مهم باشیم که شعر باید محتوا داشته باشد بهترین و زیبنده ترین محتوا یکی همین اشعار مذهبی(آئینی)است که وسعت و گستردگی خارق العاده ای دارد.شعر مذهبی را باید فراتر از اشعاری دانست که در مناسبت های خاص سروده و خوانده می شود بلکه شعر مذهبی شعری است که به بیان معرفت و حقایق الهی بپردازد. مجموعه ای از افکار و معارف الهی که با هنر وزن و قافیه و معنا در قالب هایی خاص و تعریف شده بشر را تهییج نمایند و با بهره بردن از توانمندی و زیبایی نهفته در بطن هنر از آن آموزه های بسیاری را به دست آورند. این جاست که می بینیم در تاریخ تحولات شعری تمامی شعرای ما قدر این «درّ دری » را ندانسته و گاه آن را به پای خوکان و ددان ریخته اند که این از ذات و رسالت شعر متعهد به دور بوده و هست. منظور از ریختن «درّ دری» سرودن مدح و ثناهایی بلند و طولانی است که در وصف انسان هایی حقیر و ناکارآمد سروده شده است.این مصداق بارز استفاده از ذوق و قریحه ی الهی در جایی غیر از جای لازم و معنای واقعی اصراف داده های خداوندی است.


در هيچ پرده نيست نباشد نواى تو

عالم پر است از تو و خالى‌است جاى تو

هر چند كائنات گداى درِ تواند

هيچ آفريده نيست كه داند سراى تو


مناجات گونه ای از شعر آئینی است


«... شعر آئينى فقط مسئله‌ى مدح و مرثيه نيست؛ مناجات هم جزو شعر آئينى است. براى اينكه مضمون مناجات را درست پيدا كنيم، بهترين مرجع، دعاهاست. دوستان با صحيفه‌ى سجاديه انس پيدا كنيد. اين قريحه‌اى كه من در شماها مى‌بينم، خيلى خوب ميتوانيد مضامين صحيفه‌ى سجاديه را در قالب اشعارِ بسيار زيبا بياوريد. مرحوم بهجتى اردكانى - دوست قديمى ما - سى چهل سال پيش بخشى از دعاى ابوحمزه را به شعر آورده بود، كه براى من خواند. قسمتهاى سخت دعا هم بود - كه خود عبارت هم سخت است، مضمون هم سخت است - در عين حال ايشان توانسته بود اين دعا را به شعر بياورد. شما مي توانيد مضامين دعاى عرفه‌ى سيدالشهداء (سلام اللَّه عليه) را در يك قصيده، يك مجموعه، يك قطعه، يك غزلِ خيلى قشنگ از آب در بياوريد. بنابراين براى مناجات و توحيد، از صحيفه و از دعاها استفاده كنيد.»

اشاره به توانمندی شعرای جوان و نیز مشرب های فکری که می تواند مورد استفاده شعرای توانمند به عنوان مصالح و ابزار سرایش قرار گیرد بخشی از بیانات و سفارشاتی است که رهبری در گفتار خود به صورتی مستند و ستدل بیان می نمایند. استفاده از منابع دینی مثل قرآن، نهج البلاخه ، روایات ، ادعیه، زیارات(جامعه کبیره) و نیز تکیه بر معارف حقه ی الهی مسئله ای است که علاوه برتوانمند سازی شاعر به غنا و پختگی اشعار نیز کمک شایانی می نماید. تأکید رهبری بر «مضمون سازی»و «مضمون یابی»برای بیان مطالب از جمله مهماتی است که شعرا و پژوهشگران شعر می توانند بر آن دست گذارند و دانسته های بسیاری را منتقل نمایند. نکته ی اساسی دیگر«ترکیب سازی نو»بر پایه ی استفاده از زبان محاوره و رائج و معمولی است که بیشترین نقش در انتقال ساده و آسان مضامین سخت و پیچیده را بر عهده می گیرد.«درست گویی»و احترام به قوانین زبانی و دستوری و رعایت آن در ساحت شعر از جمله آموخته هایی است که شعرای مذهبی(آئینی)و جوان می توانند در مکتب استادی که خود به درجات بالایی از معارف شعری و ادبی رسیده است به دست آورد.

محیط از جمله عواملی است که بر شعر و شاعر تأثیر خود را خواهد گذاشت. تأثیر پذیری از محیط نه به معنای عام یعنی جوامع مختلف سیاسی، اقتصادی و غیره بلکه وارد شدن به مجالس و محافلی که به رشد معنوی و ارتقاء کمی و کیفی اشعار کمک نماید جلسات خاصی که در گوشه و کنار در محیطی و آرام و با نشاط شکل می گیرد می تواند بیشترین تأثیر را بر محتوا و تاثر گذاری شعر به منصه ظهو رساند.

حرکت شعرا با مسائل روز و استفاده از جریانات و برکات انقلاب، دفاع مقدس، انتفاضه و آزادی خواهی ملل مستضعف جهان از جمله مواردی است که بیشترین و بهترین کمک را به غنای شعر و محتوای کامل و اثر گذار آن می نماید.حضور رهبری فرزانه در جامعه ی انقلابی و اسلامی که آشنایی و تسلط کامل بر عوالم شعری داشته باشد برکتی است برای جوامع و انجمن های شعری که بیشترین و برترین بهره های ممکن را از این بیانات ارزشمند ببرند گو این که تعلق خاطری نیز در این میان بین رهبر فرزانه و ادیب ایران اسلامی و شعرای نامداری که در زمینه های مذهبی و آئینی دست به سرایش شعر می زنند وجود دارد که خلق صحنه هایی کم نظیر و لحظاتی ناب از همین رابطه و توجه ویژه نشأت می گیرد.


منتخبی از بیانات رهبرمعظم انقلاب  در این دیدار:


« در دوران ما يك بناى رفيعى به وجود خواهد آمد كه يادآور دوران هاى اوج شعر در كشور ماست؛»

« شعرى كه شما اسمش را شعر آئينى گذاشتيد و نامگذارى نامناسبى هم نيست - حالا شما شعر مذهبى را به نام شعر آئينى معرفى مي كنيد، عيبى ندارد - جزو بهترين عرصه‌هاى به كار بردن قريحه‌ى خداداد شعر و اين موهبت بزرگ است. »

«اگر بناست شعر محتوائى داشته باشد، بهترين محتواها همين محتواهاى شعر دينى و شعر مذهبى است»

« بخش مهمى از غزل هاى حافظ در واقع شعر مذهبى به اين معنائى است كه مورد نظر ماست؛ يعنى بيان معرفت و بيان حقايق الهى است در يك قالب خاصى؛ كمااينكه مثنوى مولوى هم يك گنجينه‌اى از همين افكار الهى و معارف الهى است. »

« وقتى يك مداحى با صداى خوش و با آهنگ زيبا اين ها را در يك مجلسى بخواند، چه انقلابى در دل براى مستمع به وجود مى‌آيد. از اين شعرها بايد استفاده كرد.»

« ذهن مردم و تلقى مخاطب با خواندن شما بالا مى‌آيد. اين را من به مداح ها مي گويم؛ يعنى شما     مي توانيد ذهن مردم را بالا بياوريد. شعرهاى خوب، الفاظ زيبا، مضامين عالى و معارف قوى خوانده بشود؛ خب، مردم مجبور مي شوند گوش كنند. وقتى شما خوب مي خوانيد، گوش مي كنند و طبعاً ذهنشان بالا مى‌آيد. حتماً ما بايد اين را جزو وظائف خودمان بدانيم كه سطح ديد و سطح ذوق و تأمل مردم را بالا بياوريم.(خطاب به مداحان)»

« مناجات هم جزو شعر آئينى است. شعر آئينى فقط مسئله‌ى مدح و مرثيه نيست؛ مناجات هم جزو شعر آئينى است. براى اينكه مضمون مناجات را درست پيدا كنيم، بهترين مرجع، دعاهاست. دوستان با صحيفه‌ى سجاديه انس پيدا كنيد.»

« براى مناقب ائمه، از زيارت ها، بخصوص زيارت جامعه‌ى كبيره استفاده كنيد.»

« مضمون‌سازى براى بيان يك حقيقت، يك هنر بزرگ شعرى است؛ كه البته مركز و منبع اصلى‌اش هم شعرهاى سبك هندى است؛»

« به برخى از موضوعات در شعرهاى آئينى كم پرداخته ميشود؛ از جمله موضوعات مربوط به مسائل انقلاب، مسائل جنگ و دفاع مقدس».


 http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=12727


  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا